Vorige week stapte ik bij Station Kampen in de auto van een wijkverpleegkundige van de thuiszorgorganisatie Curadomi, van de Lelie Zorggroep, om een dagje te ervaren hoe zij haar werk doet. Ik ben UX-designer voor Primio, een mobiele leerapp, die uitstekend gebruikt kan worden door de wijkverpleging. Het was een uitstekende manier om onze gebruikers beter te leren kennen!
Waarom meelopen met de wijkverpleegkundige?
Wanneer ik ontwerp wil ik graag weten voor wie ik dat doe. Zo wil ik graag weten wat de belangrijkste waardes van de doelgroep zijn, welke behoeftes ze hebben en welke praktische zaken de boventoon voeren. Als ik bijvoorbeeld weet dat ik voor iemand ontwerp die weinig tijd heeft, ontwerpen we daar geen uitgebreide uitleg voor.
Voor een project met de Thuisleefgroep en een aantal zorginstellingen ontwikkelen we vanuit Primio een ‘digitale learning’ voor wijkverpleegkundigen. Deze learning bevat beknopte instructies voor (innovatie) zorghulpmiddelen. Om te weten te komen hoe we deze learning het beste laten aansluiten bij wijkverpleegkundigen ben ik daarom een dagje gaan meelopen met een wijkverpleegkundige in Kampen.
De ups en downs van digitale en innovatieve tools
Jannie* stond op mij te wachten in haar auto, en al snel merkte ik dat het werk van de wijkverpleegkundige een stevig tempo heeft. We maakten kort kennis, en daarna liet ze me zien hoe ze haar dag meestal begint. Via haar - dubbel beveiligde- tablet, nam ze me mee in het digitale patiëntendossier van de cliënt waar we heen gingen. Jannie legde mij zijn situatie snel en helder uit, en schetste een beeld van de wijk waar de cliënt woont. Het viel me op dat ze enorm begaan is met haar clienten, en hoe belangrijk haar digitale tools zijn voor haar werk.
De tweede digitale tool was niet ver weg. Na een klein stukje rijden, kwamen Jannie en ik aan bij het huis van de eerste cliënt van de dag. We kwamen binnen door middel van een digitaal sleutelkastje, maar ik hoorde dat deze helaas veel problemen gaf. Niet alleen vriezen zulke sleutelkastjes wel eens dicht, maar ook worden ze wel eens gekraakt. Dit geeft natuurlijk enorm veel stress voor zowel de cliënt als de wijkverpleegkundige. Het was een mooie reminder voor mij als UX-designer dat innovatieve middelen soms niet alleen voor praktische problemen kunnen zorgen - hoe kom je anders binnen?- maar ook voor mentale problemen. Eerste les van vandaag: digitale tools zijn handig, mits ze goed werken!
Geen tijd, want client heeft prioriteit
We kwamen gelukkig snel binnen omdat het sleutelkastje keurig zijn werk deed. In een korte tijd ging Jannie hard en enorm vakkundig aan het werk, want er moet enorm veel gebeuren.
- Als onderdeel van psychologische zorg, vroeg Jannie hoe het met de cliënt ging. Meneer zei, “het gaat wel”. Ik leerde dat dat meestal betekent dat het niet zo goed gaat. Jannie bleef dus even met de cliënt praten over zijn zorgen
- Jannie gaf de cliënt fysieke zorg waarbij hij werd gewassen en werd geholpen met het aantrekken van schone kleren. Ze waste hem, verzorgde zijn wonden en hielp hem met het aantrekken van schone kleren
- Ze lette erop dat geleverde maaltijden koel werden gezet
- Ze maakte het bed op
- Ze hielp meneer met het bestellen van hulpmiddelen
- Ze nam contact op met de apotheek voor vragen over de medicijnen van meneer
- Ze observeerde—en noteerde in het zorgplan—dat meneer baat heeft bij extra ondersteuning.
Het is mij nu wel duidelijk dat er enorm veel dingen gebeuren tijdens een consult waardoor er absoluut geen ruimte is voor klassieke, uitgebreide e-learnings. De oplossingen moeten snel te vinden zijn en beknopt zijn, want de hoogste prioriteit voor een wijkverpleegkundige is het helpen van de cliënt. Nieuwe dingen leren, die een ruime tijdsinvestering kosten, botsen dus regelmatig met deze prioriteit. Daarom is het zo belangrijk dat het voor wijkverpleegkundigen duidelijk is wat de meerwaarde voor de zorg van de cliënt is als er learnings worden aangeboden.
Snel en duidelijk communiceren
Het consult eindigde met de opsomming van wat de wijkverpleegkundige had gedaan en wat er verder nog moest gebeuren. Zo leverde Jannie niet alleen psychologische en fysieke zorg, maar belde ze ook de apotheek over medicijnen, en bestelde ze samen met de cliënt een hulpmiddel.
Het viel me op dat wijkverpleegkundigen ook uitstekende communicators zijn en hoe belangrijk snelle duidelijke communicatie met de cliënt is. Het kan ook niet anders in dit mensenwerk. Dus bij het ontwikkelen van onze learnings en de interactie daaromheen proberen mijn collega’s en ik daar nu nog meer rekening mee te houden.
Let op je lichaamshouding
We namen afscheid van de cliënt, en liepen weer naar de auto om door te gaan naar de volgende cliënt. We dronken met haar een kopje koffie en Jannie verzorgde de wond van de cliënt. Het viel me op dat de twee consulten van vandaag heel anders waren. Deze cliënt had alleen wondzorg nodig van de wijkverpleegkundige, en had daarnaast particuliere hulp bij onder andere de huishoudelijke taken.
We namen afscheid van de cliënt, en liepen weer naar de auto om door te gaan naar de volgende cliënt. We dronken met haar een kopje koffie en Jannie verzorgde de wond van de cliënt. Het viel me op dat de twee consulten van vandaag heel anders waren. Deze cliënt had alleen wondzorg nodig van de wijkverpleegkundige, en had daarnaast particuliere hulp bij onder andere de huishoudelijke taken.
Het viel me tijdens dit consult op dat het fysieke aspect van het beroep als wijkverpleegkundige best zwaar is. Zo liet Jannie me weten dat een correcte lichaamshouding essentieel was om het werk te kunnen doen zonder dat het een te grote tol eist. Toen ik dat hoorde bedacht ik me dat het een goed idee zou kunnen zijn om in onze mobiele leerapp, waar we al filmpjes hebben over bepaalde verpleegtechnische handelingen, ook beelden van lichaamshouding tijdens verpleegwerk toe te voegen.
Menselijke verbinding en contact
In de auto onderweg naar het Curadomi kantoor vroeg ik Jannie wat ze het mooiste vindt aan haar beroep. Haar antwoord was de afwisseling in haar werk: “Geen dag is hetzelfde en je weet niet wat de ochtend je gaat brengen.” Ze vertelt ook dat de cliënten enorm verschillen van elkaar en dat er contact is met nóg meer verschillende partijen. Als wijkverpleegkundige kom je daadwerkelijk in contact te staan met alle diverse lagen van de samenleving.
Ik vind die menselijke connectie prachtig om te zien en het is ook één van de leukste dingen aan mijn werk als UX-designer. Het liefst communiceer ik zoveel mogelijk met de mensen die met hun poten in de modder staan. Maar de wijkverpleegkundige doet dat bijna alle uren van de dag! Ik vind het knap, en ik ben er zelfs een beetje jaloers op. Vooral hoe ze ervoor zorgt dat ze met iedereen aansluiting heeft.
Het is daarnaast ook goed voor mij om te zien dat in dit gemêleerde contact de innovatieve hulpmiddelen niet alleen gebruikt en gezien worden door de wijkverpleegkundige, maar ook door andere mensen. Zo kunnen we de taal aanpassen aan iedere doelgroep.
Blijven leren
Jannie vertelt me dat ze vroeger eerst begonnen is als helpende, maar dat ze na verloop van tijd een grotere verantwoordelijkheid als wijkverpleegkundige kreeg. Voor haar was dat precies de reden dat ze wilde blijven doorleren. Ze kon het niet verdragen dat ze met een andere opleiding bepaalde hulp niet mocht bieden.
Ze was wel te spreken over digitale hulpmiddelen om te leren, maar ze was - helemaal begrijpelijk - ook erg kritisch. Ze gaf aan dat ze het makkelijkst leert om bijvoorbeeld een hulpmiddel te gebruiken via ‘praatje, plaatje, daadje’, een bewezen methode om iets te leren (gebruiken). Daarnaast was een hulpmiddel wat de zelfstandigheid van zowel wijkverpleegkundige als cliënt vergroot, altijd een prioriteit. Ze vertelde me dat ze gelukkig iemand in de organisatie heeft die altijd blij is te helpen bij het eigen maken van nieuwe innovatie middelen.
Ook in ons gesprek over digitale hulpmiddelen zag ik weer hoe de cliënt, begrijpelijk, met alles op nummer één staat. En dat innovaties absoluut niet worden geschuwd omdat ze eng zijn, maar omdat de stap om ermee te beginnen soms te groot is.
Gebruiksvriendelijke software is essentieel
Na de route gingen we terug naar het hoofdkantoor van Curadomi, waar ik leerde over het administratieve deel van wijkverpleegkundige zijn. (Alsof het doen van de zorgroute al niet genoeg is!)
Zo werden de patiëntendossiers bijgewerkt, extra hulpmiddelen besteld en vragen gesteld aan bijvoorbeeld de apotheek. Maar voordat de wijkverpleegkundige aan de slag kon gaan moest ze allereerst inloggen.
Alle systemen zijn goed beveiligd, wat leidt tot een ontelbare hoeveelheid wachtwoorden en gebruikersnamen. Daarnaast heeft de wijkverpleegkundige veel contact met alle mensen om de cliënt heen, bijvoorbeeld de apotheek om vragen over medicijnen door te geven, de mantelzorgers of de huisarts. Nieuwe computerprogramma’s zorgen dan wel voor een makkelijke communicatie met alle mensen rondom een cliënt, maar dit betekent ook weer extra wachtwoorden en gebruikersnamen om te onthouden.
Dit gaf mij een praktisch inzicht: het moet absoluut niet nog meer ‘inlog gedoe’ leveren om voor een wijkverpleegkundige bij de digitale learnings te komen. Ik was blij te weten dat we dit binnen Primio al oplossen door überhaupt geen gebruik te maken van wachtwoord en gebruikersnaam bij elke login.
Een mobiel en flexibel team
Op het kantoor van Curadomi is een koffiecorner, maar we lunchten op het kantoortje van de leidinggevende. Tijdens de lunch overleggen de wijkverpleegkundigen en de leidinggevende over het werk van die dag en de taken die later nog besproken moeten worden. De groep liet mij weten dat het als wijkverpleegkundige ook enorm belangrijk is goed te observeren hoe het gaat met een cliënt, en mocht dat nodig zijn, proactief dingen daaromheen op te pakken. Vooral deze proactieve en zelfverzekerde houding is iets wat de senior wijkverpleegkundigen graag willen leren aan de junior wijkverpleegkundigen.
Na de lunch ging de Jannie verder werken aan haar administratie. Hier realiseerde ik mij weer hoe hoog de druk in dit werk is—de pauze is meteen een vergadering—en er buiten de zorgtaken ook veel administratief werk gedaan wordt. Hiervoor kan ik alleen maar respect hebben. Maar het geeft mij ook het inzicht dat er weinig ruimte over is om je als wijkverpleegkundige flink in te lezen in één of ander innovatief hulpmiddel of grote e-learning.
